Nội dung bài viết
Mở đầu
Hosokawa Katsumoto (1430-1473) là một nhân vật lịch sử quan trọng trong thời kỳ Muromachi của Nhật Bản. Ông là người đứng đầu gia tộc Hosokawa, một gia tộc quyền lực nắm giữ chức vụ Kanrei (Phó tướng quân) của Mạc phủ Muromachi qua nhiều thế hệ. Cuộc đời của Katsumoto gắn liền với những biến động chính trị, xung đột nội bộ và đỉnh điểm là Chiến tranh Onin (1467-1477), một cuộc chiến đã làm suy yếu Mạc phủ và mở ra thời kỳ Sengoku (Chiến Quốc) đầy hỗn loạn. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về cuộc đời và sự nghiệp của Hosokawa Katsumoto, từ khi sinh ra, kế vị gia tộc, những tranh đấu quyền lực cho đến vai trò then chốt trong Chiến tranh Onin.
Gia tộc Hosokawa và vị thế Kanrei
Gia tộc Hosokawa Keicho, đứng đầu và trực tiếp của gia tộc Hosokawa, là một gia tộc danh giá và có ảnh hưởng lớn trong thời kỳ Muromachi. Gia tộc này không chỉ thừa kế các chức vụ shugo (Bảo hộ) của các tỉnh Settsu, Tanba, Sanuki, Tosa mà còn được bổ nhiệm làm Kanrei (Quản Lĩnh) của Mạc phủ Muromachi từ thế hệ này sang thế hệ khác, hay còn được gọi là Hosokawa Kanrei.
“Kyocho” là tên tiếng Trung của Ukyo Dayu, “Kyochoto”, bắt nguồn từ việc người đứng đầu gia tộc Hosokawa thường được bổ nhiệm vào chức vụ chính thức Ukyo Dayu. Do đó, gia tộc này còn được gọi là Ukyocho Hosokawa. Sau sự suy yếu của gia tộc Hosokawa Kiyoshi, Yoriyuki Hosokawa (anh họ của gia tộc Kiyoshi) đã chinh phục gia tộc Kiyoshi và đặt nền móng cho chế độ Mạc phủ, đồng thời đưa gia tộc Hosokawa lên vị trí Kanrei. Dòng dõi của Yoriyuki trở thành dòng chính, thay thế dòng dõi trước đó.
Tên chung của những người đứng đầu gia tộc Hosokawa thường là “Moto”, theo tên của Yorimoto Hosokawa, em trai và người kế vị của Yoriyuki. Một số người sử dụng tên “Yuki”, theo tên của Yoriyuki.
Yoriyuki từng giữ chức Chugoku Kanrei và Shikoku Kanrei, thúc đẩy sự phân chia của Shikoku, bao gồm Sanuki, Awa và Tosa. Ông trở thành Kanrei, hỗ trợ Tướng quân trẻ tuổi Yoshimitsu Ashikaga và kiểm soát Mạc phủ. Dù được Yoshimitsu tin tưởng, Yoriyuki vẫn mất vị trí do Cuộc đảo chính Koreki năm 1379. Tuy nhiên, ông vẫn duy trì quyền kiểm soát lãnh thổ Shikoku và sau đó quay trở lại chính trường trung tâm.
Yoriyuki tiến cử Yorimoto, em trai và con nuôi của mình (vì Yoriyuki không có con ruột) làm người giám hộ của Tanba và Settsu, củng cố khu vực xung quanh Kyoto và thăng chức cho anh ta lên chức Kanrei. Gia tộc Keicho, cùng với gia tộc Shiba và Hatakeyama của gia tộc Ashikaga, đóng vai trò quan trọng với tư cách là Sankanrei (Sankan Shishoku), hỗ trợ Shogun và là Shuro của Mạc phủ Muromachi.
Vào giữa đến cuối thời Muromachi, Katsumoto Hosokawa đã giành chiến thắng trong cuộc tranh giành quyền lực với Mochikuni Hatakeyama, giữ chức Kanrei ba lần trong tổng cộng 23 năm và hợp tác với Yamana Sozen (Mochitoyo) để làm suy yếu gia tộc Hatakeyama.
Tuy nhiên, mâu thuẫn giữa Sozen, người ủng hộ Yoshinari Hatakeyama và Katsumoto, người ủng hộ Masanaga Hatakeyama, về các vấn đề thừa kế đã dẫn đến Chiến tranh Onin kéo dài 11 năm. Katsumoto, với tư cách là tổng tư lệnh của Quân đội miền Đông, đã xung đột với Quân đội phía Tây do Sozen lãnh đạo và qua đời vì bệnh tật trong chiến tranh.
Từ khi sinh ra đến khi kế vị và những cuộc tranh giành quyền lực
Hosokawa Katsumoto sinh năm 1430, là con trai cả của Mochiyuki Hosokawa, Kanrei thứ 14 của Mạc phủ Muromachi. Tên thời thơ ấu của ông là Someimaru. Cha ông qua đời vào tháng 8 năm 1442, do đó ông kế vị quyền đứng đầu gia đình khi mới 13 tuổi. Ông lấy tên là Katsumoto, nhận danh hiệu từ Tướng quân thứ 7 Yoshikatsu Ashikaga, và dưới sự giám hộ của chú Mochikata Hosokawa, trở thành người giám hộ của Settsu, Tamba, Sanuki và Tosa.
Năm 1445, ở tuổi 16, ông đảm nhận chức vụ Kanrei thay cho Mochikuni Hatakeyama, và sau đó giữ chức vụ này ba lần trong tổng cộng 23 năm. Katsumoto giữ chức Kanrei từ năm 1445 đến năm 1449, từ năm 1452 đến năm 1464, và từ tháng 7 năm 1468 đến tháng 5 năm 1473.
Ban đầu, Katsumoto và Mochitoyo Yamana (Sozen) có mối quan hệ tốt đẹp. Katsumoto thậm chí còn cưới con gái nuôi của Mochitoyo làm vợ hợp pháp vào năm 1447 để củng cố mối quan hệ và cùng chống lại kẻ thù chính trị Mochikuni Hatakeyama.
Hosokawa Katsumoto trong trang phục truyền thống, tranh vẽ thế kỷ 17.
Khi Mochikuni Hatakeyama cố gắng phục hồi vị trí cho người đứng đầu cũ của gia tộc, người đã bị Shogun thứ 6 Yoshinori Ashikaga ép rời khỏi vị trí, Katsumoto đã phản công bằng cách hỗ trợ các lãnh chúa phong kiến và người dân địa phương. Mochikuni bổ nhiệm Mochinaga Ogasawara làm shugo của tỉnh Shinano, và ủng hộ cựu shugo của tỉnh Kaga. Đáp lại, Katsumoto ủng hộ Ogasawara Muneyasu, anh em nhà Mitsuyasu và Yasutaka Togashi. Năm 1445, em trai của Tokitsuna là Hisayori và Kyogoku Mochikiyo đã đàn áp Rokkaku Tokitsuna, người bắt đầu cuộc nổi dậy ở tỉnh Omi.
Năm 1451, Katsumoto cử người đến tàu buôn Ryukyu đang cập cảng Hyogotsu, chọn lọc và thu mua hàng hóa nhưng không trả tiền. Các thương nhân Ryukyu khiếu nại lên Mạc phủ, Ashikaga Yoshimasa cử ba quan tới điều tra nhưng Katsumoto không trả lại những món đồ bị đánh cắp.
Năm 1453, chức vụ giám hộ của Iyo được đổi từ Norimichi Kono sang Michiharu Kono. Katsumoto đã bí mật tạo ra Gokyosho và Hosho mà không nói cho Yoshimasa, người ủng hộ Norimichi, biết. Yoshimasa tức giận và tuyên bố từ chức, nhưng với sự thuyết phục của Yoshimasa, cuối cùng ông vẫn giữ chức vụ. Hai năm sau, vào năm 1455, ông trở thành Shugo của Iyo.
Sau đó, chức vụ Iyo Shugo được trả lại cho Michiharu, nhưng kế hoạch sử dụng Michiharu làm con rối để điều khiển Iyo của Katsumoto đã bị Michiharu từ chối. Michiharu đã chiến đấu với Shigeyuki Hosokawa, Shugo của tỉnh Awa từ một nhánh gia đình. Katsumoto và Michiharu cũng xảy ra xung đột.
Năm 1454, khi xảy ra xung đột nội bộ trong gia tộc Hatakeyama về quyền đứng đầu gia tộc, nhằm truất ngôi Mochikuni, ông và bố vợ là Mochitoyo đã ủng hộ Yasaburo, cháu trai của Mochikuni và trục xuất con trai ông là Yoshinari, người được sủng ái của Mochikuni. Tuy nhiên, khi Tướng quân thứ 8 Yoshimasa Ashikaga cố gắng hỗ trợ sự hồi sinh của gia tộc Akamatsu, Mochitoyo, người từng bảo hộ lãnh thổ trước đây của gia tộc Akamatsu, đã phản đối mạnh mẽ. Mochitoyo sắp bị Yoshimasa truy đuổi nhưng lúc này Katsumoto đã bảo vệ anh ta, và Mochitoyo đã thoát khỏi sự truy đuổi.
Kết luận
Hosokawa Katsumoto là một nhân vật kiệt xuất trong lịch sử Nhật Bản thời Muromachi. Từ một người thừa kế trẻ tuổi, ông đã vươn lên trở thành một trong những nhân vật quyền lực nhất, nắm giữ chức vụ Kanrei trong thời gian dài và có ảnh hưởng lớn đến Mạc phủ. Tuy nhiên, cuộc đời ông cũng gắn liền với những cuộc tranh giành quyền lực không ngừng nghỉ, những mâu thuẫn chính trị phức tạp và cuối cùng là Chiến tranh Onin, cuộc chiến đã đẩy Nhật Bản vào thời kỳ Sengoku đầy biến động. Di sản của Katsumoto là minh chứng cho sự thăng trầm của quyền lực, sự phức tạp của chính trị và những hệ quả khôn lường của các cuộc xung đột nội bộ.
